Bernama
SETIAP individu di Malaysia secara puratanya menggunakan lebih 200 liter air sehari.
Jumlah itu adalah jauh lebih tinggi berbanding kadar purata penggunaan
air yang disyorkan Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) iaitu 165 liter
sehari bagi setiap individu.
Isu berhubung penggunaan air secara
berlebihan oleh rakyat negara ini bukanlah perkara baharu malah sering
dikaitkan dengan sikap masyarakat sendiri.
Pelbagai kempen
kesedaran telah digembling pihak kerajaan, swasta mahupun badan bukan
kerajaan tetapi, malangnya, masih belum cukup meninggalkan kesan apatah
lagi memberi kesedaran kepada masyarakat.
Antara saranan yang
biasa didengar ialah 'jimat dan hargai air', 'tutup paip semasa
menggosok gigi' dan 'tutup pancuran air semasa menggunakan sabun ketika
mandi'.
Ia mungkin dianggap sebagai pesanan ringkas dan mudah.
Tetapi, berapa ramaikah antara kita yang berjaya mematuhi usaha
menghargai sumber alam itu?
Adanya tarif murah, percuma
Berkongsi pandangannya, Profesor Dr Yang Farina Abdul Aziz dari Fakulti
Sains dan Teknologi Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) yang juga Felo
Akademi Sains Malaysia berkata Malaysia merupakan antara negara yang
mempunyai tarif air paling rendah di dunia.
Kadar tarif air di
negara ini adalah RM 0.52 sen bagi setiap meter padu berbanding negara
jiran, Thailand yang mengenakan caj pada kadar lebih RM1 dan Singapura
kira-kira RM3.
"Mungkin rakyat rasa air murah malah ada yang
memperolehnya secara percuma. Jadi, bila sumber murah dan mudah
didapati, rasa tanggungjawab pun kurang sekaligus membawa kepada
pembaziran.
"Ia menjadi faktor kepada sikap tidak hemat masyarakat dalam menggunakan sumber berkenaan.
"Rakyat Malaysia menggunakan kira-kira 210 liter air sehari. Ini
bermakna setiap daripada kita telah membazirkan hampir 50 liter air,
melebihi daripada apa yang disarankan. Bayangkanlah pembazirannya
berdasarkan jumlah rakyat Malaysia," katanya.
Menurutnya tarif air di setiap negeri juga dikenakan pada kadar berbeza.
Rakyat Selangor menikmati 20 meter padu air secara percuma sejak Jun
2008 melalui program Merakyatkan Ekonomi Selangor yang dilaksanakan di
negeri itu.
Di Pulau Pinang pula, purata tarif air domestik merupakan yang terendah
di Malaysia iaitu pada kadar 32 sen setiap 1,000 liter namun, negeri
itu juga merekodkan penggunaan air terbesar dalam negara dengan setiap
individu secara puratanya menggunakan sehingga 280 liter air sehari pada
2017.
Rakyat mengharapkan bekalan air yang berkualiti. - Gambar hiasan
Bendung pembaziran
Baru-baru ini Menteri Air, Tanah dan Sumber Asli Dr A. Xavier Jayakumar
berkata kenaikan tarif sumber asli itu perlu dilaksanakan tahun ini
bagi menjaga kepentingan pengguna untuk mendapatkan air berkualiti serta
menjamin industri air daripada aspek perkhidmatan.
Sekiranya dilaksanakan, kenaikan itu akan dibuat secara berperingkat dan dijangka tidak membebankan rakyat.
Kerajaan dan Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (SPAN) juga akan
berunding dengan kerajaan-kerajaan negeri bagi mendapatkan persetujuan
semua pihak sebelum ia dilaksanakan.
Namun, cadangan menaikkan tarif air itu disambut dengan pelbagai reaksi termasuk kebimbangan bahawa ia akan membebankan rakyat.
Ini kerana, rakyat sedang berusaha menangani peningkatan kos sara hidup
yang merangkumi kenaikan harga barang dan perkhidmatan lain.
"Saya melihat langkah ini sebagai kaedah untuk mendidik rakyat agar
menggunakan air secara berhemat. Pembaziran yang berlaku memang ada
kaitan dengan kos. Kita dah buat macam-macam kempen tapi masih lagi
orang tak hargai sebab mereka rasa air murah.
"Kita lihat rakyat
boleh bayar bil telefon, bil elektrik dan pelbagai bil lagi. Tapi bila
kerajaan mahu menaikkan kadar tarif air, ramai yang bising tidak
bersetuju walaupun untuk kebaikan," kata Xavier.
Sikap jadi punca
Sekiranya kenaikan tarif air dilaksanakan, rakyat pasti mengharapkan
hasil lebih baik termasuk tiadanya gangguan atau catuan bekalan air
mahupun isu air tidak berkualiti dan kotor.
Pada masa sama,
rakyat juga tidak perlu ragu untuk minum air terus daripada paip kerana
yakin ia selamat walaupun telah ditekankan sebelum ini bahawa kualiti
air paip Malaysia sudah melalui proses saringan dan pembersihan di loji
tapisan serta selamat diminum.
Yang Farina berkata 'pulangan'
bagi kenaikan tarif air haruslah sebegitu tetapi ia tetap berbalik
kepada sikap masyarakat sendiri.
"Bila kita sebut nak air yang
berkualiti, ia sebenarnya berbalik kepada rakyat. Lihatlah sungai kita,
berapa banyak yang tercemar? Contohnya di kawasan Selangor, Loji Rawatan
Air (LRA) Langat dan LRA Semenyih sudah beberapa kali ditutup akibat
pencemaran bau yang berlaku di Sungai Semantan dan Sungai Semenyih.
Siapa yang buat kalau bukan masyarakat?
"Penutupan loji akan
mengakibatkan penduduk di beberapa kawasan berdepan gangguan bekalan
air. Saya dapati banyak pencemaran berlaku di Sungai Langat kerana
masyarakat sesuka hati membuang sampah termasuk minyak ke dalam sungai,"
katanya.
Menurutnya barang-barang yang dibuang ke dalam saluran
longkang juga akan 'sampai' ke sungai sekali gus menjejaskan sumber
bekalan air minuman.
Mengulas isu air paip tidak bersih dan
berwarna kuning, beliau berkata ia bukan disebabkan tidak dirawat dengan
baik tetapi berpunca daripada penggunaan paip yang sudah lama, bocor
atau sebab lain.
"LRA mempunyai kawalan kualiti yang sangat
ketat dan diletakkan di bawah pemantauan Kementerian Kesihatan dengan 42
parameter yang ditetapkan. Justeru itu, apabila air dirawat dan keluar
dari loji, ia memang mempunyai kualiti yang sangat tinggi.
"Tetapi, lama-kelamaan paip menjadi usang. Akibatnya, ada kebocoran dan
akan dimasuki tanah atau bahan lain...inilah yang menyebabkan air
menjadi kuning," katanya.
Jika kita tahu akan nilai setiap titik air yang bersih, masihkah kita hendak membazir? - Gambar hiasan
Lebih banyak penyelidikan
Cadangan kenaikan tarif air turut memberi peluang kepada agensi
terlibat menjalankan lebih banyak penyelidikan dan program
kemasyarakatan bagi mendidik dan membangkitkan kesedaran masyarakat
mengenai isu air.
Ini kerana pada masa ini, dengan kadar tarif air yang murah, tidak banyak yang boleh dilakukan oleh syarikat konsesi.
Mengenai bahan-bahan pencemar yang semakin banyak, Yang Farina berkata
penyelidikan oleh universiti tempatan menunjukkan kehadiran bahan
pencemar yang bukan sahaja menjejaskan air laut malah sungai serta
seluruh ekosistem termasuk hidupan darat.
"UKM telah menjalankan
penyelidikan ke atas air sungai bagi melihat kesan produk farmaseutikal
dan kita menemukan sisa paracetamol. Ramai yang mengambil paracetamol
sebagai ubat sakit kepala atau ubat menahan sakit. Paracetamol tidak
seratus peratus diserap badan sebaliknya akan dikeluarkan melalui urin
dan ia tidak boleh dirawat (jika masuk ke loji) kerana kaedah rawatan
air kita masih konvensional," katanya.
Menurutnya Malaysia kini
mengaplikasikan kaedah rawatan konvensional kecuali di LRA di Kelantan
yang menggunakan kaedah rawatan ozon untuk merawat air.
Teknologi terkini yang tidak menggunakan bahan kimia itu melibatkan LRA
Pintu Geng, LRA Kampung Chap (Bachok), LRA Perol, LRA Wakaf Bharu dan
LRA Merbau Chondong (Machang).
Yang Farina berpendapat dalam
usaha mendapatkan kualiti air yang baik, pihak berkenaan perlulah
melakukan lebih banyak kajian dan penyelidikan untuk mengetahui apa yang
terdapat di dalam sungai selain menambah baik kaedah rawatan bagi
memperoleh air yang selamat dan berkualiti.
Akta Air Minum Selamat
Presiden Persatuan Pengguna Air dan Tenaga Malaysia (WECAM) T.
Saravanan pula berkata meskipun segelintir rakyat 'melatah' dengan isu
kenaikan harga barang dan perkhidmatan termasuklah cadangan kenaikan
tarif air, masih ramai yang memahami peri pentingnya kenaikan itu untuk
jangka masa panjang.
"Tarif air perlulah dinaikkan di setiap
negeri bagi memperkasa minda bahawa air adalah amat berharga dan tidak
ternilai. Kita patut menghargai air.
"Air minum yang selamat
adalah keperluan asas bagi mengekalkan kesihatan awam dan menyokong
usaha mewujudkan masyarakat sihat. Oleh itu, mekanisme sewajarnya mesti
dilaksanakan untuk memastikan adanya air minum yang selamat demi
melindungi kesihatan awam," katanya.
Dalam pada itu, beliau
menyarankan supaya diperkenalkan akta berkaitan air minum yang selamat
bagi melindungi orang awam daripada ancaman kesihatan akibat penggunaan
air minum yang tidak mematuhi tahap kualiti yang ditetapkan.
"Sejak 2003, Persekutuan Persatuan Pengguna Malaysia (FOMCA) menggesa
diwujudkan Akta Air Minum Selamat untuk memastikan pengguna mempunyai
akses kepada air yang selamat dan melindungi bekalan air minum awam di
seluruh negara. Undang-undang ini perlu mempunyai pengawal selia yang
bertanggungjawab untuk menetapkan standard kesihatan minimum bagi air
paip dan memastikan semua pemilik atau pengendali sistem air awam
mematuhi piawaian ini.
"Pertubuhan Bangsa Bersatu juga
menganggap akses kepada air bersih adalah hak asasi manusia sejagat dan
merupakan langkah penting bagi meningkatkan taraf hidup di seluruh
dunia. Oleh itu, kerajaan mestilah memastikan air yang selamat dapat
dinikmati oleh semua rakyat Malaysia," katanya.
Sehingga kini, kebanyakan kerajaan negeri sudah menyatakan persetujuan untuk menaikkan tarif air tahun ini.
Kadar kenaikan itu bagaimanapun masih dalam perbincangan memandangkan
setiap negeri mempunyai kadar tarif berbeza termasuk ada yang tidak
pernah menyemaknya selama berpuluh-puluh tahun.